Z przedmowy

Wspomnienia pana Mariana Piwowarskiego wzbudzają  najwyższy szacunek dla dokonanego czynu ratowania Żydów podczas okupacji hitlerowskiej przez rodzinę państwa Piwowarskich w Wołowie k. Stąporkowa (obecnie woj. świętokrzyskie).

Ukrywanie Żydów łączyło się z wyjątkowymi codziennymi trudnościami, a przede wszystkim śmiertelnym ryzykiem. Odbywało się w głębokiej tajemnicy, o której wiedzieli tylko najbliżsi. W przypadku czteroosobowej rodziny państwa Piwowarskich z Wołowa  pomoc dla kilkorga Żydów nie była jednorazowym, krótkotrwałym czynem, lecz  akcją udzielania schronienia i zapewnienia codziennego bytowania  trwającą  ponad dwa i pół roku – od letnich miesięcy roku 1942 do drugiej połowy stycznia roku 1945. To szczególny przykład odwagi i bezinteresownej pomocy. Warto jednak podkreślić, iż mieszcząca się na kilkudziesięciu stronach opowieść wspomnieniowa, przekazana przez pana Mariana Piwowarskiego ze skromnością, jako rzecz zupełnie normalna,  nie jest w stanie przekazać chyba całej grozy niebezpieczeństwa związanego z faktem tej pomocy w warunkach okupacji hitlerowskiej.

Tekst wspomnień pana Mariana Piwowarskiego  spisany w 2005 roku  przez uczniów  jednej z klas Publicznego Gimnazjum nr 44 w Łodzi w ramach projektu edukacyjnego został na potrzeby niniejszej publikacji – w uzgodnieniu z autorem -  poddany korekcie i niezbędnym pracom redakcyjnym, uzupełniono go również o dodatkowe ilustracje. Ponadto pan Marian Piwowarski dołączył rozdział pt. Lata pracy zawodowej „Sprawiedliwego” , który dopełnia jego sylwetkę.

W dniu 27 sierpnia 2009 roku, podczas uroczystych obchodów 65. Rocznicy likwidacji Litzmannstadt Getto, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Kaczyński wręczył w Łodzi, w parku Ocalałych, odznaczenia państwowe kilkudziesięciu osobom ratującym Żydów podczas drugiej wojny światowej. Był tam także pan Marian Piwowarski, który został uhonorowany Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski został odznaczony także pan Henryk Piwowarski. Na odsłoniętym Pomniku Polaków Ratujących Żydów, wśród tablic upamiętniających Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, znajduje się tabliczka rodziny państwa Piwowarskich.

Wyrażam nadzieję, że publikacja wydana przez Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną im. Marszałka J. Piłsudskiego w Łodzi będzie skromnym hołdem złożonym  pani Stefanii Piwowarskiej (1900-1985), panu Józefowi Piwowarskiemu (1910-1996) oraz ich synom: Henrykowi (1930-1946) i Marianowi  (ur. 1930) – autorowi wspomnień.

Barbara Czajka
Dyrektor Biblioteki

Dnia 8 kwietnia 1986 r. Instytut Yad Vashem nadał Stefanii i Józefowi Piwowarskim oraz ich synom, Henrykowi i Marianowi, tytuły Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Tytuły nadano z inicjatywy i na wniosek  Guty Friedberg, jednej z członków rodziny Friedbergów, która przeżyła wojnę, dzięki pomocy państwa Piwowarskich. Ceremonia wręczenia medalu, dyplomu honorowego oraz zasadzenia drzewka w Alei Sprawiedliwych odbyła się w Yad Vashem w dniu 19 listopada 1986 roku.
Pan Marian Piwowarski od 1949 r. mieszka w Łodzi.

Publikację można nabyć w Dziale Informacji Naukowej WiMBP (cena 10 zł)